Club Classique en de aard van het beestje
Violiste Myrthe Helder en cellist Leonard Besseling van Club Classique zijn, op voordracht van onze 24classics leden, de musici die 24classics deze maand steunt. Nog afgezien van het feit dat ze de sterren van de hemel spelen, zijn ze met hun optimisme, inventiviteit en onvermoeibaar enthousiasme de fijnste mensen om mee samen te werken. Op 25 september geven ze speciaal voor 24classics een concert in SEXYLAND in Amsterdam. Ik sprak met Myrthe en Leonard op het zonnige terras van Kobalt, het café waar ze begonnen zijn met het organiseren van concerten.
Hoe zijn jullie ooit bij elkaar gekomen? Waarin vinden jullie elkaar?
Myrthe: ‘In de muziekwereld ken je elkaar vaak sowieso al, maar we hebben elkaar leren kennen via een gemeenschappelijke vriend. We maakten wel eens thuis muziek met een fles wijn erbij en dat waren eigenlijk de leukste avonden die er waren. Daarnaast hebben veel mensen het gevoel dat wanneer je op een groot podium staat, van bijvoorbeeld het Concertgebouw, je een soort onaantastbaar iemand bent en we merkte dat er soms rare ideeën over klassieke muziek en klassieke musici waren. Toen kwam eigenlijk het idee om die avonden die we zo gezellig vonden in een kroeg te gaan organiseren, zodat iedereen erbij kan zitten met een drankje en je direct interactie hebt.’
Leonard: ‘Ja, zo is het dus allemaal begonnen. We zijn echt ontstaan in de kroeg. In eerste instantie speelden we daar gewoon met vrienden samen als een soort klassieke jamsessie. De bar bleef dan ook altijd open en als we speelden stond er, en staat er nog steeds altijd, een biertje naast onze stoel. We merkten heel snel al dat daar ook een behoefte aan was bij het publiek en dat mensen het super fijn vonden om in zo’n informele sfeer met een beetje minder hiërarchie tussen musici en publiek muziek te ervaren.’
Myrthe: ‘En toen waren er ineens een hele hoop mensen die elke laatste zondag van de maand naar dat café kwamen en dat café was veel te klein dus dat stond dan helemaal bomvol. En zo hadden we al vrij snel een soort achterban gecreëerd die we nu acht jaar later nog steeds hebben. Doordat de directeur van de Rode Hoed daar ook kwam hebben we toen een keer een concert gegeven in de Rode Hoed die om de hoek zat. Dat concert was helemaal uitverkocht en dat werd toen van één keer leuk iets proberen een hele serie.
Spelenderwijs zijn we er eigenlijk achter gekomen dat we heel graag niet muziek als uitgangspunt nemen, maar het liefste iets totaal anders. We hadden net ook een heel gesprek over dat we misschien iets met dj’s gaan doen en dat dat het uitgangspunt wordt en we hebben bijvoorbeeld ook wel eens natuurkunde als uitgangspunt genomen of programma’s gemaakt met klassieke muziek gecombineerd met erotiek.’
Leonard: ‘Dat heeft er ook mee te maken dat de klassieke muziek die we spelen vaak al super oud is. Die thema’s die we buiten de muziek zoeken hebben vaak veel meer te maken met het nu. Op die manier ontstaat er een verbinding met het nu en dan blijkt vervolgens, als we die muziek erbij halen, dat de muziek eigenlijk tijdloos is en over universele emoties gaat die nog steeds weten te ontroeren.’
Myrthe: ‘We vertellen ook heel veel verhalen tijdens concerten en dat zorgt voor verdieping van de muziek. Op die manier wordt het toegankelijk en niet iets stoffigs wat na 300 jaar ergens van een plank gehaald moet worden. We doen het soms ook met componisten, dat we erover vertellen bijvoorbeeld. Dan komt zo’n componist tot leven en dan is dat niet meer een stoffige operacomponist, maar net zo iemand als wij. Dan gaat de muziek op een andere manier leven.’
Hoe verloopt jullie samenwerking? Hebben jullie ook wel eens conflicten?
Myrthe: ‘Ik denk dat we met z’n tweeën al door heel veel heen zijn gegaan. We zijn ongelooflijk verschillend in alles.’
Leonard: ‘Ja, dat is wel grappig. Schijnbaar zijn we totaal verschillend, maar iedere tegenstelling heeft ook een overeenkomst in zich dus ergens lijken we ook weer heel erg op elkaar. We vinden precies dezelfde muziek mooi en we willen met dezelfde musici spelen, daar hoeven we nooit lang over te overleggen. Heel veel dingen gaan vanzelf goed.’
Myrthe: ‘Verschillen zorgen er ook voor dat je tot een groter geheel komt als je samenwerkt, maar omdat je zo intensief met elkaar bezig bent hebben we wel eens een periode gehad dat het even niet zo lekker liep in de communicatie. Ik ben wel heel trots op ons dat ook toen het minder ging we op een gegeven moment gewoon wel het gesprek zijn aangegaan. We hebben daar op een waanzinnige manier overheen kunnen stappen en maken nu op zo’n goede manier onze verschillen tot onze kracht.’
Leonard: ‘Het is echt vergelijkbaar met een relatie op een bepaalde manier. We zitten de hele tijd samen op het podium, we reizen er samen naartoe en we organiseren en bedenken alles samen. Dan kan het niet anders dan dat het net als in een relatie soms beter en soms minder gaat.’
Myrthe: ‘Ik moet wel zeggen dat ik het voor mezelf ook best bijzonder vind dat we door al die dingen heen zijn gekomen en dat we er zo sterk uit zijn gekomen. Ik heb zelf ook gewoon ontzettend veel geleerd over wat er allemaal mogelijk is in het leven.’
Leonard: ‘Ja, het is ook wel een spiegel wat dat betreft. Ik heb ook wel eens dingen gedaan waar ik niet zo trots op ben die je dan ook ziet. Je komt nergens mee weg omdat je elkaar zo goed kent dat je elkaar meteen doorziet.’
Myrthe: ‘Het heeft er denk ik ook echt voor gezorgd dat we zo ver zijn gekomen en dat we zoveel verschillende dingen doen. De relatie die je samen krijgt door zo’n organisatie op te zetten is eigenlijk best bijzonder. Ik ben er ook achter gekomen dat er heel veel keuze zit in hoe je met elkaar omgaat en hoe je überhaupt met mensen in het leven omgaat en dat je daar zelf controle over hebt.’
Leonard: ‘Soms gaat het moeilijk, soms gaat het makkelijk en nu gaat het supergoed, maar daarbij is het fijn dat we elkaar op het podium altijd wel kunnen vinden. Zodra we muziek aan het maken zijn is er altijd een hele sterke klik en weten we elkaar zonder veel woorden altijd te vinden.’
Wat betekent muziek maken voor jullie?
Myrthe: ‘Voor mij heeft de viool heel veel verschillende dingen betekend door het leven heen en het is ook best wel eens een gevecht geweest. Het gedwongen tot rust komen door de corona heeft me nu weer een soort nieuwe relatie tot mijn viool gegeven en het heeft me in die periode ook veel troost geboden. Vanaf het moment dat we weer samen gingen spelen, ben ik alles eigenlijk veel intenser gaan ervaren. Als je van het ene op het andere moment hoort dat je dat wat jij doet en dat wat maakt wie jij bent niet meer mag doen is dat best wel een klap. Het is niet alleen je vak, maar je instrument is ook zoveel meer dan dat. Nu biedt het spelen mij heel veel troost en haal ik er ook heel veel plezier uit.
Muziek maken is best lastig, het moet goed zijn wat je doet en als iets goed moet zijn komt er heel veel twijfel en onzekerheid bij kijken. Dan kan je best wel eens vergeten dat het eigenlijk beeldschoon is waar je mee bezig bent en dan vergeet je te genieten. Doordat nu alles tot stilstand is gekomen sta ik er veel meer bij stil hoe bijzonder het is om iets moois uit een instrument te halen en helemaal als je gaat samen spelen. Dat zijn van die momenten dat je je hart ophaalt. En het allermooist is om dat vervolgens ook nog te kunnen delen met publiek.
Wat we heel graag willen met Club Classique is heel veel communicatie met ons publiek. Het is niet ‘wij doen iets en dan heeft het publiek een ervaring’. Je doet het allemaal samen. We hebben heel veel kleine dingen gedaan de afgelopen tijd waar niet veel mensen bij konden zijn en dat beleefde ik nu dan ook veel intenser omdat iedereen natuurlijk door een hele rare tijd heengaat.’
Hoe was die afgelopen periode voor jullie? Hebben jullie een lange tijd helemaal niet samen kunnen spelen?
Leonard: ‘We zijn eigenlijk heel snel gaan kijken wat er allemaal wel kon. Één van de allereerste dingen was, samen met 24classics, het filmpje dat we hebben gemaakt met kinderen aan de grachten. Ik weet nog wel hoe bijzonder ik dat vond, want toen hadden we echt al een tijd niet gespeeld. Toen stonden we daar opeens buiten op die mooie magische plek aan de gracht ‘s morgens vroeg te spelen met andere mensen en toen was ik echt ontroerd om weer even samen muziek te maken. Één van de allermooiste dingen aan kamermuziek, wat wij doen, is dat die 1,5 meter opgeheven kan worden door de muziek. Die 1,5 meter is er niet meer op het moment dat je muziek met elkaar gaat maken. Dat vond ik heel gaaf om te voelen.’
Myrthe: ‘Ja, het voelt bijna als een warme knuffel. Als je met elkaar samen speelt en alles valt weer op z’n plek, dan voelt dat bijna als een omarming. Ik heb het gevoel dat dat met publiek ook zo werkt en dat wij een soort warme deken over ze heen leggen. Dat is iets wat je op dit moment moet missen omdat het allemaal niet mag, maar met muziek kan dat wel.’
Hoe kijken jullie dan naar alle livestreams waarbij je dat live contact mist?
Myrthe: ‘We hebben echt heel bewust gekozen dat we niet aan livestreams deden zonder publiek omdat communicatie echt de aard van ons beestje is. Je ziet ook aan veel livestreams, hoe mooi er ook gespeeld wordt, dat er een soort emotieloosheid overheen hangt.’
Leonard: ‘We hebben wel echt voor heel weinig mensen gespeeld. Soms speelde we voor 2 of 3 mensen. Maar we spelen liever voor 2 of 3 mensen dan voor een camera. Dat is ook wel weer iets heel geks wat deze tijd gebracht heeft. Eigenlijk heeft het ook iets heel spannends en confronterends om voor 3 mensen te spelen omdat het ineens super persoonlijk is. Een grote zaal heeft ook iets anoniems.’
Myrthe: ‘We hebben ook nog, dat was wel heel fijn, in de laatste uitzending van Podium Witteman mogen spelen. Ze bellen altijd ons als ze iets bedenken wat helemaal niet kan. Dan willen ze bijvoorbeeld een hele symphonie, maar met maar 3 mensen en dan bellen ze ons. Nu wilden ze een heel groot orkestwerk ‘Pini di Roma’ wat we uiteindelijk met best wel wat mensen speelden. Toen kwamen we daar ineens midden in de lockdown in die hele grote hal met z’n twaalven bij elkaar om te spelen. Ik krijg weer kippenvel als ik erover vertel omdat het zo’n bijzonder moment was. Daar was ook geen publiek bij, maar doordat we met z’n twaalven waren en met elkaar die ervaring hadden, zag je dat toch op beeld. Omdat er dus emotie van de reactie bijkwam. Als de klarinet een prachtige solo speelde zag je onze gezichten die daarvan genoten en dan krijg je op die manier toch een beetje een publieks idee. ‘
Leonard: ‘Dat was ook nog eens met alleen maar zzp’ers, dus allemaal mensen zonder een vaste baan. Dat is ook nog wel fijn vanuit Club Classique want we vinden het geweldig dat we zelf kunnen spelen, maar we geven ook veel mensen werk. In die zin hebben we nu ook een heel belangrijke functie omdat we het verschil kunnen maken voor bepaalde mensen die het best wel moeilijk hebben in deze tijd, dat we ze nog aan die paar concerten kunnen helpen waardoor ze zich toch een avond even heel gelukkig kunnen voelen en weer weten waarom ze dit doen.’
Myrthe: ‘Die tweedeling is in ons vak, en natuurlijk met alles over de hele wereld, ineens heel duidelijk geworden. In Nederland is iedereen in ons vak bijna gedwongen zzp’er en dat verschil tussen de vaste baan en de veiligheid die daar nog in zit en de mensen waarbij in één klap de grond onder hun vandaan werd weggeslagen wordt steeds groter. Gelukkig zijn wij dus zo flexibel dat we nu nog van alles kunnen doen.
Maakt deze tijd jullie dan ook nog flexibeler?
Leonard: ‘Ja, zeker. Ik denk dat we altijd al wel bezig zijn met improviseren en op de gekste plekken spelen. Het zit al heel erg in ons DNA om flexibel te zijn, maar dan wordt het wel nog een beetje moeilijker gemaakt op het moment dat er zo’n crisis komt en dan moet je weer op een andere manier creatief zijn. Dat is ons wel gelukt dus daar ben ik ook wel trots op. Het heeft ons ook weer heel veel geleerd. Het was ook wel een beetje een speeltuin. Omdat alles ineens verlamt is en weggegavallen is kan je ook ineens gewoon gaan doen waar je zin in hebt.’
Myrthe: ‘Het opvallendste vind ik hoeveel er eigenlijk mogelijk is in korte tijd en wat mensen allemaal wel niet kunnen.’
Leonard: ‘Ik denk in het groot gezien dat wat we ervan geleerd hebben ook wel een soort herwaardering van de kunsten is. Eigenlijk meteen al toen de lockdown kwam hoorde je mensen zich afvragen wat er nu overblijft en dan is het eigenlijk dat. Hiervoor heb ik me best wel vaak afgevraagd waar we dit nu eigenlijk voor doen en nu voelt het ineens als een primaire basisbehoefte van iedereen en voelt die muziek ineens veel waardevoller dan het was. Zowel voor ons als voor het publiek als ze ineens na zo lang weer een mooie voorstelling zien of een concert bijwonen. Dan is er iets veranderd en dat is heel waardevol voor ons.’
Myrthe: ‘Ik denk ook dat deze tijd ervoor zorgt dat bij iedereen de emotie dichter aan het oppervlak ligt. Het doet met iedereen iets en het kan niet niets met je doen. Niemand had een half jaar geleden kunnen bedenken dat de wereld zo snel en zo heftig kon veranderen en eigenlijk zijn alle kunstuitingen ook een uiting van emotie, waardoor dat nu dieper bij mensen binnenkomt. Met muziek kun je verklanken wat je niet met woorden kunt omschrijven en dat wat er het afgelopen half jaar met ons gebeurt is kun je niet omschrijven, maar je kunt het wel voelen. Je kunt het wel tot uitdrukking brengen in schoonheid en in muziek en ik heb het idee dat dat daardoor nog intenser beleefd kan worden deze periode.’
Hoe kijken jullie nu naar de toekomst?
Myrthe: ‘We hebben echt ongelooflijk knetter veel geluk gehad en dat zeg ik met een beetje een ingehouden juichstemming. Er zijn namelijk weer hele grote klappen gevallen bij de toekenning van de vierjarige subsidies en vrij onverwacht hebben wij dus wel de scheidslijn gehaald. In deze tijd is dat ongelooflijk omdat er zoveel instituten omvallen. We hebben dus voor de komende vier jaar al ongelooflijk mooie plannen staan en we gaan bijvoorbeeld ook de theaters in en nu kunnen we al die dingen ook daadwerkelijk gaan doen. Wij zijn gelukkig zo flexibel met Club Classique dat we deze tijd ook wel doorheen komen. Ik heb er ongelooflijk veel zin in.’
Leonard: ‘Het is ook niet alleen maar zo dat wij zo flexibel zijn, maar er wordt ook sectorbreed heel flexibel gereageerd. Wat wij nu met 24classics gaan doen is ook een heel leuk voorbeeld. Zo helpen we elkaar allemaal en we kunnen niet zonder elkaar. Ik hoop ook dat het ons sectorbreed allemaal wat dichter bij elkaar brengt en kracht geeft om door te gaan.’
Kunnen jullie tot slot iets vertellen over het concert op 25 september in SEXYLAND?
Leonard: Het leek ons voor het concert in SEXYLAND mooi om ons eigen verhaal over de afgelopen periode te vertellen. We zitten misschien wel midden in een crisis of zijn aan het einde, dat weten we niet, maar om een soort van tussenstand op te maken van hoe we dat hebben ervaren en wat de rol van muziek daarin is geweest. We kiezen allemaal een stuk dat heel veel voor onszelf heeft betekend deze periode en daar vertellen we een verhaal bij en vervolgens spelen we dat. Muziek is uiteindelijk ook een verhaal en zodra je dat gaat inkleuren met je eigen verhaal ga je anders luisteren en wordt het een ander soort beleving. Ik hoop dat dat op die avond in SEXYLAND heel erg gaat samenvallen en dat die verhalen bij elkaar komen.’
Myrthe: ‘We hopen om die reden ook dat het iets doet met iedereen die komt luisteren en we hopen dan die verhalen ook terug te krijgen. Dat we met de muziek op die avond eigenlijk elkaars verhalen delen en verklanken en daardoor nog intenser voelen.’
Leonard: ‘Onze altviolist Adriaan Breunis, die mee gaat spelen, heeft bijvoorbeeld gekozen voor het vrij onbekende strijkkwartet van Schubert. Dat is een stuk dat we vroeger, toen we heel klein waren en samen in een strijkkwartet speelden, eindeloos gespeeld hebben. Hij wilde een beetje down memory lane gaan en daar gaat hij dan op z’n eigen charmante en warrige wijze iets over vertellen.’
Myrthe: ‘Naast corona gebeurt er nu natuurlijk sowieso heel veel, de black lives matter beweging, wat er nu in Amerika gebeurt en überhaupt dat er van bovenaf bepaalt wordt dat je niet meer je huis uit mag komen. Het zijn eigenlijk hele rare gevoelens allemaal. Shostakovich was componist onder het Russisch regime waar hij eigenlijk voor de staat moest schrijven, maar ondertussen was de muziek die hij schreef een soort aanklacht tegen diezelfde staat. In zijn achtste strijkkwartet hoor je een hele minimale en intense melodie waar af en toe de andere strijkers heel heftig tegenin gaan. Dat staat voor het individu waar de staat op in slaat en ik vind het zo mooi hoe hij dat muzikaal heeft weergegeven. Ik vind dat eigenlijk heel erg passen bij deze tijd waarin mensen in Amerika en wereldwijd proberen op te staan tegen racisme en hoe we eigenlijk ook weer in een tijd leven waarin mensen onderdrukt worden of niet tot bloei kunnen komen. Dat is een associatie die ik dan weer heb gehad. Je haalt iets uit een hele andere tijd, maar het voelt toch actueel en relevant.’
Leonard: ‘Het zou ook kunnen dat er wat Bach in het programma komt. Omdat je zo op jezelf teruggeworpen werd in deze tijd gaf dat ook een mogelijkheid om jezelf een beetje beter te leren kennen. Ik ben toen helemaal aan het begin een nieuwe Bach suite gaan studeren die ik nog helemaal niet kende en daar ben ik helemaal ingedoken. Dat gaf ook weer heel veel troost en het was ook fijn om zoiets helemaal in je eentje aan te gaan en door te maken. Bach geeft veel bezinning in het leven en in zo’n periode.Volgens mij had ik deze periode veel moeilijker gevonden zonder Bach.’
Myrthe: ‘Ik heb ook heel veel zin om kennis te maken met iedereen die gaat komen. Het is ook nog eens een hele gave plek!’
Leonard: ’Ik vind het ook echt super leuk dat we bij 24classics mogen spelen!
Wil je meer weten over Club Classique? Neem een kijkje op de website!
Als je bij het concert op 25 september wilt zijn kun je hier je kaartjes kopen.
Het concert is gratis voor leden van 24classics.
Foto door: Rob van Dam