Helemaal zen van een jengelend dansorgel
Het gebeurde in het orgelpark in Amsterdam. Hier, in een kerk langs het Vondelpark, glimmen en galmen de orgelpijpen als nergens anders. En hier raakte gitarist Bram Stadhouders verknocht aan het dansorgel. De kiem was gelegd voor zijn huidige project ‘The big barrel organ’.
Bram komt uit een Tilburgs gezin met een thuis waar haast altijd muziek te horen was. “Mijn moeder was klassiek pianist, mijn vader speelde gitaar en er stond vaak klassieke muziek op in de huiskamer.” Toen Bram als knulletje van 6 jaar een instrument mocht kiezen, koos hij de gitaar. Maar wat moet een gitarist nu met een dansorgel?
Een droom die uitkomt
Bram ontdekte in Amsterdam dat sommige dansorgels via Midi bestuurbaar zijn. Midi is een digitaal systeem waarmee elektronische instrumenten muzikale informatie kunnen uitwisselen met andere instrumenten. Kort gezegd kan Bram met zijn gitaar geluid uit het orgel trekken. “Toen ik daarachter kwam, was dat een droom die helemaal uit kwam voor mij!” Niet dat Bram altijd een grote fascinatie voor het orgel koesterde: “Ik kende het draaiorgel uit Tilburg. Daar liep altijd een orgelman door de stad. Ik vond dat toen best leuk maar dat dit mijn toekomst zou worden had ik toen niet kunnen bedenken.” Het is pas nu dat die fascinatie zich heeft ontpopt: “De klank die ik uit het orgel in Amsterdam hoorde komen was echt helemaal het einde.”
Bram gaf drie concertjes met zijn gitaar gekoppeld aan het orgel in het orgelpark maar hij wilde met die barrel naar buiten. Dat kon echter niet met dat orgel dus ging hij op onderzoek uit. “Ik ging naar museum Speelklok in Utrecht. Een gigantisch groot draaiorgelmuseum dat eigenlijk vooral voor kinderen is.” En daar liep volwassen Bram dus, mee in een rondleiding tussen dat jonge gespuis. “Ik voelde: hier gaat iets gebeuren. Hier moet ik iets vinden.” Bram raakte in gesprek met een andere orgelfanaat. “We hebben twee uur over orgels zitten praten. Die jongen wist er haast alles vanaf en na een paar uur vertelde hij mij over het grootste vervoerbare dansorgel ter wereld. Het zou in de buurt van Eindhoven staan. Dus ik dacht: dat is hem!” En uiteindelijk is dat hem ook geworden, het orgel waarmee Bram het hele land doorkruist om concerten te geven: de Rhapsody.
Rotlawaai
Tijdens het interview in zijn studiootje in Amsterdam-Noord confronteren we hem met een artikel van het satirische magazine De Speld over overlast gevende dansorgels in de stad. Hij moet schaterlachen. Maar mensen vinden het toch echt vaak een rotlawaai? “Ja klopt. Ik zelf op zich ook!” Geeft hij lachend toe. Maar: “Het ligt ook aan de muziek die je ermee maakt.” En daar ligt nu precies de uitdaging voor de in Amsterdam wonende Brabander. “Het orgel heeft maar één volume dus moet je dynamiek brengen in de arrangementen. Je moet ook niet te veel tegelijk willen doen want dan wordt het al gauw te bombastisch.” Bovendien laat Bram het orgel lekker galmen, waardoor het klinkt als in de kerk.
Het heeft de gitarist maanden gekost om de juiste sound te vinden. “Het geluid is nu subtieler”, Alhoewel: “Niet altijd hoor!” bekent hij. Maar Bram is heel tevreden met het resultaat: “Elke keer als ik dat ding zie en als ik moet optreden dan vind ik dat helemaal fantastischGeen grapje
Bram wil met het project ‘The Big Barrel Organ’ laten zien dat er meer mogelijk is met een orgel dan men denkt. En dat is niet louter een leuk trucje: “Ik wil ook echt mijn eigen muziek eruit halen. Zo goed en kwaad als het kan met het harde geluid en de weinig dynamische mogelijkheden.” En is dat gelukt? “Ja, op zich. Het is wel anders dan ander werk van mij omdat hier ritmiek in zit. Met het Nederlands Kamerkoor en andere projecten is de muziek meer ambient”, Bram trekt een rustige denkbeeldige streep met zijn handen in de lucht, “Met lange lijnen allemaal. In dit project heb ik meer ritmiek gebruikt maar ik vind het wel als mijn muziek klinken.”
Geen grapje
Toch zal het voor veel mensen een soort gimmick lijken. “Dat snap ik. Ik zou dat zelf misschien ook wel denken als ik iemand met zo’n project langs zag komen. En ook veel festivalprogrammeurs denken: lekker ludiek. Maar voor mij is dit geen grapje”, benadrukt Bram. “Ik vind het echt tof om zo’n oud instrument op deze manier te gebruiken. Het gaat er voor mij echt om dat ik er mijn muziek mee maak. En het is mijn taak de luisteraars daarvan te overtuigen.”
Gewoon een gitaar
Het project is Bram naar eigen zeggen op het lijf geschreven: “Ik werk al sinds mijn 16e met het aansturen van instrumenten via mijn gitaar.” Van synthesizers tot robots: “voor mij is de gitaar maar gewoon een gitaar. Een instrument dat ik toevallig goed kan bespelen omdat ik dat al vanaf mijn zesde doe. Ik zie geen reden waarom ik andere instrumenten er niet bij zou voegen. De gitaar is meer het middel.” Het aansturen van andere instrumenten is ondertussen deel geworden van Brams muzikale handtekening.
Helemaal zen
Bram vindt bovendien rust in het bespelen van het grootste mobiele dansorgel ter wereld: “Het staat misschien wel haaks op het geluid en de grootsheid van de Rhapsody, maar als ik zelf voor dat ding sta, dan ben ik helemaal zen.” Iets wat voor Bram de laatste jaren steeds belangrijker is geworden: “Ik realiseer me steeds meer dat hoe puurder het is, hoe beter. Het gaat niet om imponeren of iets doen wat succes en beroemdheid oplevert.
Twee jaar geleden dook de componist in ‘het zen gebeuren’. “Ik merkte dat ik even terug moest naar af. Waar gaat het ook alweer allemaal over?” Afgelopen zomer nam hij deel aan een stilteretraite in Mexico. “Dat heeft mij duizend keer meer opgebracht dan ik had verwacht. Het is eigenlijk alsof je continu buiten jezelf leeft en door die stilte besefte ik waar het werkelijk over gaat: leuk dat succes, recensies en subsidies maar uiteindelijk gaat muziek over de puurheid en authenticiteit.” Iets wat Bram graag wil waarborgen want: “als je eenmaal gewend raakt aan succes dan sijpelt dat ook in je muziek.”
Eindeloos to-do lijstje
Het ene project is nog maar amper begonnen of het begint bij Bram alweer te borrelen: “Als ik bezig ben ontstaan er honderden andere ideeën die ik wil uitvoeren. Maar ik heb eigenlijk niet genoeg tijd om het allemaal te doen.” Het doen van project na project, past bij Bram: “Muziek moet zich altijd blijven ontwikkelen. Ik kan mij ook niet voorstellen dat ik voor altijd in één band zou spelen. Ik wil steeds iets nieuws doen.”
Dat betekent wel dat de toekomst wat onzeker is: “Ik zit nog steeds in een transformatie, want hoe moet mijn toekomst eruit zien als ik het puur wil houden?” Maar Bram weet wel: “Dat to-do lijstje dat ik heb, wil ik afwerken.” We kunnen dus nog veel spannende projecten van deze getalenteerde gitarist en componist verwachten. Het album ‘Big Barrel Organ’ met composities die Bram met en voor het orgel schreef is onlangs verschenen en te koop via zijn website.
