Het wonderkind en haar 10 kindjes
Julija Hartig is één van de Edison winnaressen van dit jaar. Julija is violiste en woont al sinds 1994 in Nederland. Ze komt uit voormalig Joegoslavië, wat nu Servië is, en is naar Nederland gekomen om te studeren bij Ylya Grubert in Rotterdam en Keiko Wataya aan het conservatorium van Utrecht. Julia is genomineerd in de categorie nieuwkomer nationaal, maar voor een nieuwkomer heeft ze eigenlijk al een vrij grote staat van dienst. Zo speelt ze eerste viool in het Radio Filharmonisch Orkest, is medeoprichter van het ensemble LUDWIG en is ook één van de vijftig musici en organisatoren van de concertzaal Splendor in Amsterdam. Dark Velvet is haar eerste cd onder eigen naam, waarmee ze meteen een Edison heeft gewonnen.
Julija Hartig is opgegroeid in een gezin van musici, muziek is haar met de paplepel ingegoten. ‘Mijn moeder is zangeres, dus het eerste verhaal dat ik ken over mij en muziek maken is dat ik het Stabat Mater van Pergolesi met mijn moeder meezong toen ik nog een baby was. Mijn vader was echt een Bartók worshipper en daarnaast hoorde ik heel veel van Tchaikovsky, Brahms en romantisch repertoire voor orkest en viool. Ik begon al vroeg met vioollessen, het is dan ook interessant om mijn naam te zien als nieuwkomer omdat ik eigenlijk ooit een wonderkind werd genoemd. Maar toen nam het leven andere wendingen. Dat was niet makkelijk, maar het heeft heel veel ervaringen opgeleverd. En nu kan ik dat eigenlijk heel goed gebruiken en eindelijk mijn verhaal vertellen.’
Viool of een tandenborstel
‘Ik heb geen idee waarom ik viool speel, het was gewoon zo besloten. Het is omdat ik geen cello speel, want dat was voor mijn vader heel belangrijk, omdat hij zelf cellist is. Dus ik begon gewoon met viool spelen toen ik vier of vijf was en dat is gewoon heel erg diep ergens in mijn herinnering verstopt want de eerste lessen herinner ik mij ook niet.’ Ondanks dat muziek Julija met de paplepel ingegoten is waren er ook twijfels. ‘Er is een tijd geweest dat ik dacht: ik moet een weg vinden om hieruit te stappen want dit was niet mijn keuze. Ik was afgestudeerd aan het conservatorium toen ik achttien was en toen begon ik eigenlijk te twijfelen, maar toen was het al te laat. De band was zo sterk dat er geen weg meer terug was. Maar nu hou ik van vioolspelen, veel meer dan ooit. Voor mij maakt het eigenlijk nu niet uit wat ik speel, want dat is alleen maar een tool in mijn handen. Het meest belangrijke is dat je verhalen vertelt, en dat kan ook met de tandenborstel, het maakt echt niet uit.’
Zoeken naar muziek die nog niet bestaat
Zoals veel mooie projecten vindt dit album zijn wortels in de Coronatijd. ‘Het was een moment van stilstaan en nadenken over je leven en alles wat er gebeurd is. Ik had een paar hele moeilijke jaren achter de rug, zo’n decennium van hele turbulente gebeurtenissen. En opeens was daar stilte en rust. En na een paar maanden van stilstaan wilde ik ontdekken. Ik heb altijd een passie voor schrijven gehad. Dus ik begon therapeutisch te schrijven. Ik maakte een blog en ik begon met mijn verhalen. De titel van het album ontstond uit één van deze verhalen. Er was een herinnering van toen ik een twee jaar oude baby was die heel erg rustig moest zijn tijdens het compositieproces van mijn vader. Hij componeerde op een geheel afgedekte piano; we woonden in een flatgebouw, met heel veel buren dus de piano moest zo zacht mogelijk klinken om er niemand mee lastig te vallen. En ik moest daardoor heel erg stil zijn. Die sfeer van dat zoeken op de piano naar muziek die nog niet bestaat, dat heb ik Dark Velvet genoemd.’
Door het opgroeien als kind van een componiste was Julija bekend met de taal van nieuwe muziek. Hierdoor was ze erg betrokken bij het leerproces van jonge componisten en bouwde ze goede banden op met componisten waar ze later mee zou samenwerken. ‘Ik stond heel erg open om te helpen. En daardoor zijn er veel stukken ontstaan die voor mij zijn geschreven, voor soloviool. Ik dacht er zijn zoveel stukken, ik wil ze gewoon opnemen zodat ze echt een leven krijgen. De stukken waren eerst van mij maar zijn nu onderdeel geworden van de wereld, dat is iets heel moois. Het zijn mijn tien kindjes en ze gaan van de jaren negentig tot nu. Dus ik heb volwassen kinderen, ik heb teenagers, en dan heb ik ook de nieuwe jongens die gewoon heel erg ondeugend zijn en die je nog moet beheersen. Ik wilde dat ze een plek in de wereld kregen en dat is echt gebeurd. Ik ben daar zo dankbaar voor want het zijn echt prachtige stukken en ik ben blij als dat repertoire wordt voor andere violisten.’ Het booklet van het album zorgt ook voor een bijzondere verdieping van de muziek, hierin worden de verhalen achter de muziek verder verteld. ‘Ik heb bij alle componisten mijn relatie beschreven en hoe wij verbonden zijn. En zij hebben dat ook geschreven over mij, hoe zij mij ervaren als speler en waarom ze dit stuk voor mij geschreven hebben.’
‘Het einddoel is natuurlijk om de muziek met mensen te delen op het podium. De CD is een momentopname, en ik merk dat bij elk concert de stukken ook veranderen en een nieuwe dimensie krijgen. En de manier waarop je dat met het publiek deelt verrijkt elk stuk weer.’ Het project had mede als doel om Julija’s ervaringen te delen, het feit dat ze hiervoor een Edison heeft gewonnen maakt haar heel dankbaar. ‘Als nieuwkomer benoemd worden door de jury betekent heel veel voor mij. Voor mij zegt dat: het maakt niet uit wie je bent, waar je werkt, wat jouw levenssituatie is, je kan altijd iets bereiken als je een drang hebt om dat te doen.’
En zijn er nog plannen voor een nieuw album? ‘Als je zoiets meemaakt, dan krijg je zo’n drive die niet meer te stoppen is. En ik wil gewoon nog dieper gaan in wat er mogelijk is en weer de spark vinden en dat volgen, het gaat wel gebeuren.
Het hele gesprek met Julija Hartig luisteren? Dat kan hier!