Interview Clara Biermasz

Door Interview Clara Biermasz

Het is woensdagavond, negen uur, en ik maak een zoom verbinding met Oostenrijk. Pianiste Clara Biermasz woont namelijk in Wenen en is al 17 jaar weg uit Nederland. Binnenkort is ze terug in het land voor het Chopin Festival, dat plaatsvindt van 21 tot en met 24 oktober. Clara is artistiek leider van het festival en ik spreek haar vanavond over het festival en de kracht van Chopin.

Zingen op de piano 
Een opmerkelijk feitje is dat Clara pas op haar elfde begonnen is met pianospelen. Ze begon op haar vierde jaar eerst met viool. ‘Ik wilde heel graag viool spelen, maar mijn ouders vonden dat ik te klein was. Mijn zus speelde al viool en ik wilde dat ook. Ik ben toen maar op pollepels gaan spelen en na een tijdje kreeg ik een speelgoed viool. Uiteraard klonk dat niet zo mooi en toen heb ik uiteindelijk toch een viool gekregen en tot mijn elfde viool gespeeld.’ Omdat Clara het altijd zo leuk vond om met piano begeleiding te spelen is ze uiteindelijk ook piano gaan spelen. Mede dankzij een leuke pianolerares is ze hier toen mee doorgegaan.

‘Ik heb nog altijd het gevoel dat ik niet persé een pianist ben, maar meer een zangeres. Ik probeer op de piano te zingen en dat is moeilijk omdat je op de piano geen vibrato en crescendo in de toon kan maken. Dat verklaart denk ik ook mijn liefde voor Chopin. Chopin had volgens mij bij het componeren vaak een zangstem in gedachten en om die zangstem na te bootsen is echt een uitdaging voor mij. Dat is een eeuwige zoektocht naar de juiste nuances. Wat dat betreft heb ik dus nog wel wat te doen op de piano.’

Elke toon heeft betekenis
Toen Clara ongeveer 12 jaar oud was kwam ze voor het eerst in aanraking met Chopin.‘Dat weet ik nog heel goed. We luisterden thuis veel Bach, Beethoven, Mozart, Schubert en Brahms. Chopin hadden we eigenlijk niet. Ik ontdekte Chopin op een gegeven moment bij mijn pianolerares en dat was voor mij echt een ontdekking! Ik had de partituren niet en we hadden geen cd’s dus ik moest naar de bibliotheek. Ik begin langzaam oud te worden, maar dat was nog de tijd dat je naar de bieb moest om een partituur te gaan halen.’ Clara haarde toen de partituur van de eerste ballade van Chopin en is het stuk meteen gaan studeren. 

Wat er precies zo mooi is aan de muziek van Chopin vindt Clara lastig te omschrijven, omdat Chopin in zijn muziek juist datgene weet te vatten wat moeilijk in woorden te beschrijven is. ’Chopin behoort voor mij tot de grote componisten, omdat hij een aantal composities heeft geschreven waarbij je het gevoel hebt dat alles gezegd wordt wat er gezegd moet worden. Puur en zonder “Schmuck”. Na die stukken blijft er een stilte in de lucht hangen en die stilte is bijna nog mooier dan de muziek zelf. Hierdoor heb je het gevoel dat de tijd een beetje stilstaat. Een soort magie. 

Voor mij als vertolker betekent dat veel werk. Elke toon bij Chopin heeft betekenis en elke nuance moet exact kloppen. Elke beweging wordt thuis precies uitgemeten, maar op het podium moet je improviseren en spelen alsof je de muziek net bedacht hebt, net als Chopin dat deed. Dan is er geen verleden en geen toekomst, alleen het moment zelf. Daardoor staat de tijd stil.’

Chopin uit het stof 
Clara vertelt dat er in Oostenrijk een Chopin gezelschap is dat al jaren lang een festival organiseert. Er wordt onder andere in een barokbibliotheek met kaarslicht gespeeld. Heel sfeervol. Clara speelt er bijna elk jaar.
In 2015 kwamen er nadat Clara had gespeeld ineens Nederlanders naar haar toe, die elk jaar het festival bezochten. ‘Dat zijn echt vrienden van mij geworden en die wilden graag samen met mij iets soortgelijks opzetten in Nederland. Dit jaar is alweer de derde editie van het festival en we proberen met het festival Chopin een beetje van zijn stoffige karakter af te helpen. Bij het eerste concert wordt bijvoorbeeld de cellosonate op.65 gespeeld en bij het derde concert wordt dit stuk weer gespeeld, maar dan in een jazzversie. Dat is bepaald niet stoffig! Ik zou niet zeggen dat de originele versie wel stoffig is, maar het is in ieder geval een poging om de muziek toegankelijker te maken.’ 

Chopin in quarantaine
Het festival stond eigenlijk gepland in mei en het thema van dit jaar was dan ook Chopin in quarantaine. Uiteindelijk is het festival verschoven. ‘Ik heb zelf in quarantaine gezeten hier in Wenen met mijn familie en ik kon geen concerten geven en niet lesgeven. Toen Chopin in Parijs aankwam viel het eerste cholera slachtoffer en heeft hij eigenlijk precies dezelfde situatie meegemaakt. Hij kon niet optreden en niet lesgeven omdat de adel, zijn leerlingen, allemaal naar het platteland vluchtten. In die toestand van eenzaamheid en het niet kunnen terugkeren naar je eigen land heeft hij ook bepaalde stukken geschreven. Aan het eind van zijn leven werd hij, inmiddels ernstig verzwakt door tuberculose, vanwege de angst voor besmetting ook gedwongen zich in isolement terug te trekken.’ Chopin componeerde in quarantaine enkele van zijn mooiste werken. Deze stukken, waarin je hoort dat hij zich eenzaam heeft gevoeld, sluiten goed aan op de huidige tijd.

Clara heeft zichzelf gelukkig niet eenzaam gevoeld tijdens de quarantaine. ‘Ik ben getrouwd met een cellist die normaal gesproken heel veel op tournee is en veel in Azië speelt en ik heb twee kleine kinderen. Voor ons was het dus eigenlijk ook een hele fijne tijd, waarin we echt een keer met z’n vieren waren. Financieel gezien was het natuurlijk niet leuk en je zit in onzekerheid over hoe lang het gaat duren, maar verder was het voor mij niet heel vervelend.’ Ook kreeg Clara een beurs uit Wenen voor een cd opname van de werken die Chopin in quarantaine geschreven heeft. ‘Die beurs kreeg ik vrij snel na het begin van de crisis, dus daar kon ik me direct op richten.’

Bepaald geen saaie lezing 
Op 22 oktober is er een lezing-recital met Clara en schrijver Jan Brokken. Rond een van de hoofdrolspelers uit zijn boek De rechtvaardigen, graaf Tadeusz Romer, de Poolse ambassadeur in Japan, maakte Jan samen met Clara een programma met tekstfragmenten en werken van Chopin. ‘Ik heb Jan bij het eerste Chopin festival leren kennen en toen is deze samenwerking tot stand gekomen. Hij is een enorme Chopin liefhebber en houdt sowieso heel erg van muziek. Ons eerste concert samen was al in december 2019. Niet lang daarna kwam de quarantaine, dus van al onze plannen kwam toen helaas niks. Dit wordt dus eigenlijk niet de primeur, maar de tweede primeur!’

Jan Brokken over Clara Biermasz:
‘Haar subtiele spel doet mij aan Youri Egorov denken..’ (Jan Brokken, 2019)

Tijdens het concert leest Jan steeds een stuk tekst en Clara speelt stukken die ze samen hebben uitgekozen en die passen bij de tekstfragmenten. ‘Jan is echt een meesterlijke verteller, je verveelt je niet. Ik zit zelf de hele tijd op het podium en dat is heel fijn omdat ik gewoon naar hem kan luisteren. Hij vertelt zo boeiend dat er voor mij geen tijd is om zenuwachtig te worden. Ik vind lezingen zelf vaak nogal saai, maar Jan doet het echt heel erg goed. Heel persoonlijk en menselijk. Dat is echt zijn kracht en daar vinden we elkaar ook in.’  

Ben je nieuwsgierig geworden naar het Chopin Festival? Kijk hier voor meer informatie. Kijk voor informatie en tickets over het concert van 22 oktober hier. Dit concert is gratis te bezoeken voor vrienden van 24classics. De cd van Clara met werken van Chopin zal uitkomen rond december. Houd de website van Clara in de gaten voor nieuws rondom deze cd!

Foto door: Sebastian Kocon

word ook Kleine Vriend
€4 per maand

meer dan 120 mensen
gingen je voor!