Interview Daria van den Bercken
Van 13 tot en met 16 mei 2021 vindt voor het eerst de Piano Biënnale plaats! Een pianofestival waarbij een interactieve wereld van muziek, kunst en dans ontstaat rondom de piano. We spraken met pianiste Daria van den Bercken, initiatiefneemster van het festival. Want waarom begint een pianiste haar eigen festival? En hoe is het om in deze onzekere tijd een festival te organiseren?
Pianospelen is net als eten
Een festival waar de piano centraal staat. Hoe is Daria eigenlijk zelf begonnen met piano spelen? En wat maakt de piano zo bijzonder voor haar? “Op mijn zesde verjaardag had ik mijn eerste pianoles van de buurvrouw aan de overkant, Liesbeth Spits. Ik weet nog goed dat de piano bij haar op haar zolder stond en dat ik tijdens de eerste les de witte en de zwarte toetsen leerde kennen. Ik zat tegelijkertijd op de Kathedrale Koorschool, dus ik zong ook elke dag anderhalf uur. Toen ik 10 was deed ik auditie aan het conservatorium in Rotterdam en toen werd het allemaal een stuk serieuzer. De balans ging overhellen naar meer en meer pianospelen en toen ik van de Koorschool afging werd het definitief alleen de piano.
Vandaag de dag is pianospelen voor Daria net als elke dag eten. “Muziek is zo belangrijk en de dag hangt toch af van of ik ook heb kunnen pianospelen. Een reguliere dag valt of staat bij het feit of ik me met muziek heb kunnen bezig houden in de vorm van pinaospelen. Er is iets met het fysieke idee dat mijn hele lichaam achter die vleugel ermee gemoeid is. Het polyfone en het meerstemmige aspect van de piano zijn bijvoorbeeld redenen waarom de piano voor mij zo ontzettend belangrijk is geworden.”
Ook in deze crisistijd is pianospelen voor Daria even belangrijk als altijd. Ze voelt alleen dat ze er in deze tijd meer voor moet vechten, omdat het niet mogelijk is om in de zaal te spelen en de muziek aan iedereen te laten horen. “Natuurlijk kunnen we gewoon thuis studeren dus dat veranderd niet, alleen het spiertje dat ervoor zorgt dat je gewend bent op te treden en met muziek je bestaan te verdienen is nu lamgelegd. Dat geeft het gevoel dat we ervoor moeten gaan vechten. Ik ben in een soort actiestand gekomen en dit festival is mijn artistieke uiting daarvan. Muziek is een essentiele verrijking die bij ons hoort en waar heel veel mensen kracht uit halen. Of het nou schoonheid is of geprikkeld worden of iets anders zien dan je dagelijks ziet, het is relevant voor de dagelijkse voeding van je geest en van je ziel.”
Een nieuw festival
Drie en een half jaar geleden begon Daria met het idee voor de Piano Biënnale. Ze zag om zich heen in de pianowereld dat er wel series in concertgebouwen en concoursen waren, maar dat er helemaal geen pianofestival was. Toen besloot ze een concept te schrijven voor een pianofestival, wat de start was voor een hoop niewe gedachten. “Ik ben pianist, maar wat ben ik dan precies? Ik ben niet perse een pianist die alleen maar solo speelt of met orkest. Ik speel ook kamermuziek en ik speel ook vaak met zangers en ik had in de laatste jaren juist ook ontzettend geleerd om samen te werken met mensen die helemaal niet voor de hand lagen om mee samen te werken. In dat concept ben ik toen eigenlijk gaan verwerken hoe ik mij voelde in de muziekwereld.” Daria keek om zich heen en zag in de hele wereld amper pianofestivals waarbij dat hele spectrum gevierd wordt. “De piano is zo’n spil in de muziekwereld en er kan zoveel mee. Het is aan de ene kant zo simpel en aan de andere kant kan het zo’n enorme kunst voortbrengen.”
Het bleek dat Daria heel veel te zeggen had en dat een concept op papier zetten niet zomaar een gedane zaak was. Na een maand was ze klaar, maar ze had toen eigenlijk nog geen idee hoe ze het aan moest pakken. Het stond alleen nog op papier.. “Uiteindelijk moest ik hele praktische dingen doen zoals een zakelijk leider zoeken. Ik blijf toch echt een pianist en er zijn grenzen aan wat ik ga en wat ik kan doen. Artistiek organiseren lukt me, maar de financiën bijhouden is een tweede. Ik moest echt leren hoe ik een organisatie op moest bouwen. Naast concerten spelen en terwijl mijn dochter net was geboren hebben we dit stapje voor stapje opgezet en keken we hoe we dit konden bewerkstelligen. Dat is allemaal zeker niet over één nacht ijs gegaan en ik heb veel advies gevraagd. Toen zeiden Nijmegen en Arnhem: dit is een leuk idee, en ik vond het werkelijk waar fantastisch dat twee steden en twee concertgebouwen van zo’n allure dit project met zoveel enthousiasme oppakten.” Niet alleen de concertgebouwen wilde meedoen. Ook Introdans en de Nijmeegse stichting voor kamermuziek wilde graag samenwerken met het festival. “En er zijn daarnaast ook heel veel plannen uitgewerkt die worden geparkeerd voor een volgende Biënnale!”
Nieuwe vormen ontdekken
Er worden dus veel plannen geparkeerd voor een volgende editie van het festival. Want in corona tijd een festival organiseren is niet altijd even makkelijk. “Nu, drie weken voor het festival, merk ik echt dat het corona tijd is. Er komen bijvoorbeeld musici uit Engeland, maar door de Brexit en de Covid regeling komen die niet zomaar naar Nederland. Ik ben nu al drie dagen bezig om het visum voor elkaar te krijgen. De afgelopen weken ben ik erachter gekomen dat je bij het organiseren van een festival in deze tijd door een gigantische bureaucratie heen moet en dat is heel heftig om mee te maken.” Van een groot en ambiteus project moest het festival in november omschakelen en bedenken wat iets zou zijn dat ze met alle positiveit door zouden kunnen zetten. Ze zijn toen alvast gaan voorsorteren op heel veel online kunnen doen. Een online festival waarbij gestreamd zou kunnen worden. “Het is heel fijn om bezig te zijn met iets dat moet groeien en niet te verdwalen in de depressie van deze corona tijd. Het overheersende gevoel is lekker doorgaan, want dit moet gebeuren! Er ligt ontzettend veel idealisme en energie aan het festival ten grondslag en we hebben een prachtig team.”
Op de website van de Piano Biënnale is een duidelijke online deel te vinden. “Ik vind het fijn dat je op de website duidelijk ziet dat iets online is en niet zomaar iets voor erbij. De uitdaging was wel om te onderzoeken wat we onnline kunnen bieden aan ons publiek dat live niet zou kunnen. Toen kwamen we op de toegiften. Natuurlijk geven musici tijdens live concerten toegiften als er gewoon publiek zit dat hard klapt. Dit is bij een livestream niet het geval als er niemand in de zaal zit. Alle pianisten presenteren zichzelf tijdens het festival nu in online toegiften.” Naast de toegiften presenteren de musici zich ook in voorstel video’s. Daria zag het feit dat ze het publiek naar een scherm laat kijken als een kans om de standaard biografie weg te halen. “We hebben heel erg nagedacht over hoe de musicus zich van een andere kant kan laten zien zonder dat het ongemakkelijk wordt voor het pubiek en de musicus zelf.” Ook kun je online de podcast ‘Als ik pianist was…’ vinden over de sleutelmomenten in het leven van pianisten.
Naast online interactie met het publiek is interdiciplinariteit een speerpunt van het festival. “Op de openingsavond vindt er een interdiciplinaire voorstelling plaats in samenwerking met Introdans. Ik heb vier choreografen gevraagd om op vier pianostukken een choreografie te maken. Op de website leg ik ook uit waarom ik dat gedaan heb en leggen de choreografen op hun beurt uit wat ze in de muziek hoorden. In de pre corona plannen hadden we nog veel meer interdicplinaire plannen, maar deze zijn allemaal verschoven. Uiteindelijk zijn we het online gedeelte ook echt als interdiciplinair onderdeel gaan zien. Na de openingsvoorstelling doen we bijvoorbeeld ook een talkshow met Hadassah de Boer. Een nagespek waarin het publiek ook vragen kan stellen. Ik heb het hele jaar geëxperimenteerd met online concerten en ik heb echt gekeken naar wat er wel en niet werkt. Wil het publiek überhaupt vragen stellen en welke presentator moet ik hebben? Het resultaat is een online festival met livestreams, live chats, meet en greets en interactieve talkshows.”
Een blik in de toekomst
De hybride festival vorm zal volgens Daria voorlopig niet verdwijnen. Gelukkig heeft de Piano Biënnale daar nu een mooi platform voor dat ook in de komende edities gebruikt kan worden. Ook hoopt Daria alle artistieke plannen en samenwerkingen die dit jaar kwamen te vervallen, door te schuiven naar de volgende editie. In de steden Arnhem en Nijmegen, waar het festival plaats vindt, zal in de toekomst meer in heel de stad gaan gebeuren samen met alle samenwerkings partners. “Mijn hoop voor de toekomst is dat de Piano Biënnale een festival wordt waar iedereen zich welkom voelt om een avontuur aan te gaan. Ik hoop de interesse te wekken om naar allerlei verschillende kunstvormen te gaan kijken waar de piano de spil van is om op deze manier muziek en de muziekcultuur te vieren. Het festival kan vanaf hier alleen maar groeien en feestelijker worden en er is nu al heel veel om ons op te verheugen omdat de volgende editie live al weer heel anders zal zijn!”
Van de aankomende editie kan het publiek in ieder geval verwachten dat alles waar de Piano Biënnale voor staat enigszins langs komt. “Met alles wat belangrijk is wordt een start gemaakt: kinderprogramma’s, samenwerkingen, kamermuziek, orkesten en natuurlijk pianomuziek.” Wij kunnen in ieder geval niet wachten!
Kijk voor het hele programma en voor meer informatie over de Piano Biënnale op de website.