Interview met Femke Steketee

‘La fille et le saxophone’
Een interview met saxofoniste Femke Steketee

Dit voorjaar bracht saxofoniste Femke Steketee haar eerste eigen cd uit; ‘La fille et le saxophone’. Femke speelde vorig jaar bij ons in 24chambers een deel van dit repertoire en we keken reikhalzend uit naar deze cd. Ik sprak Femke via skype over haar nieuwe cd als verlengstuk van haarzelf en over het nut van de nutteloosheid in tijden van corona. 

Femke, hoe gaat het met je en hoe beleef je deze tijd?
‘Het is heel raar. Het gaat een beetje in golven bij mij. Eerst dacht ik dit kan niet zo zijn, dit zal wel loslopen. Toen alle concerten tot 1 juni werden gecanceld raakte ik even in paniek en dacht ik hoe gaan we dit doen. Toen kwam er een soort van ontspanning en dacht ik nou misschien is het ook wel even fijn, maar inmiddels heeft dat ook weer plaatsgemaakt voor gewoon een soort continue onderliggende laag van stress. Het voelt heel onveilig dat je niet weet hoe lang het duurt.’

Wat betekent corona voor jouw werkzaamheden als saxofoniste?
‘Alles was in eerste instantie gecanceld tot 1 juni, maar inmiddels is dat alweer 1 september en ik heb er eigenlijk geen goede hoop op dat we na september weer aan de slag kunnen. Ik heb nu wel wat uitnodigingen staan voor online concerten, maar dan moet ik wel gaan kijken of dat zin heeft en of het iets oplevert. Aan de andere kant wil ik ook weer heel graag spelen, want ik merk bij mezelf dat ik ontzettend mijn identiteit aan het kwijtraken ben. Ik kom er nu gewoon achter dat ik bijna geen hobby’s heb bijvoorbeeld. Ik heb wel hobby’s, maar het spelen, die saxofoon, studeren en gewoon altijd bezig zijn met ensembles en orkesten, daar zit je zo in en dat valt nu ineens weg.

Ik heb ook steeds het gevoel dat ik nu iets heel briljants moet gaan bedenken of moet doen om de tijd door te komen, zodat ik achteraf kan zeggen dat ik deze tijd toch nuttig heb besteed, maar inmiddels ben ik ook een beetje de nut van de nutteloosheid aan het inzien. Het gevoel dat je juist deze tijd heel nuttig zou moeten besteden is iets waar ik mee blijf worstelen, maar het kan denk ik juist heel nuttig zijn om ook die nutteloosheid even op te zoeken.’ 

Veel mensen zeggen ook dat deze tijd hen creatiever maakt. heb jij dat ook?
‘Het meest creatieve dat ik tot nu toe heb gedaan is mijn winterkleding vervangen voor lente kleding. Ik heb wel een eigen website gemaakt. Het is natuurlijk wel zo dat je nu aan klusjes toekomt die normaal gesproken zouden zijn blijven liggen en één ding daarvan was mijn website. Ik had eerst een blog ‘Sax and the Pretty’ waar ik tijdens mijn masterstudie in Amsterdam mee ben begonnen. Ik maakte daar een soort beauty blog van en dat combineerde ik met klassieke muziek om te kijken of dat soort triggers een jong publiek zou aantrekken voor klassieke muziek. Dat liep eigenlijk hartstikke goed en dat was hartstikke leuk, maar daar ben ik een paar jaar geleden mee gestopt. Ik vond het schrijven en het bezig houden met hoe je een jong publiek aanspreekt heel leuk, maar ik heb gewoon helemaal niets met make up en dan is een beautyblog wel een opgave.

Met het schrijven wilde ik wel graag meer gaan doen en ik miste het ook wel heel erg om een website te hebben, een soort platform waarop ik dingen kwijt kon. Daarom heb ik er nu weer eentje gemaakt; www.femkesteketee.com. Daarop vertel ik bijvoorbeeld dingen over mijn cd, maar kan ik ook blogs schrijven, iets wat ik wel weer graag zou willen doen.

In die zin zou ik dus wel weer graag creatief bezig willen zijn, al is het niet alleen met een saxofoon in m’n handen. Ik heb dus eigenlijk wel wat gedaan, want het is een hele klus zo’n website maken als je het zelf doet.  En het schrijven en verhaaltjes maken is dus ook iets wat ik weer heb herontdekt.’

Luister je ook veel naar muziek nu je thuis zit?
‘Nee, ik luister niet veel naar muziek. Ik heb wel geprobeerd om veel livestreams van orkesten te volgen en dat was tot een zekere hoogte ook heel bevredigend. Totdat ik daar op een gegeven moment zo’n drang van kreeg om zelf ook weer te spelen dat ik daar weer mee gestopt ben. De enige muziek die ik nu luister is een foute 90’s spotify lijst voor tijdens het hardlopen.’

Wat vind jij van al die livestream concerten?
‘Ik merk dat ik als muzikant zijnde weer heel erg ga kijken naar het instrumentale en de techniek erachter. Ik kijk hoe een orkest bepaalde dingen doet of hoe ze binnen het orkest op elkaar reageren. De hele magie van het stuk zelf proef je wel een stuk minder en ik haal er wel veel minder voldoening uit.

Toen ik jong was en nog niet speelde, ik heb daar ook een stukje over geschreven op mijn website, ervaarde ik een concert altijd als iets buitenaards bijna. Ik zat er dan zo in dat wanneer ik weer naar buiten stapte, die donkere concertzaal uit en weer terug het daglicht in, het voelde alsof ik in één keer wakker schrok uit een droom. Ik heb dat gevoel nog steeds met concerten.  Ik kan nog steeds helemaal in die wereld  zitten en via een beeldscherm is dat gewoon niet te doen. Dat werkt niet.’ 

Wanneer ben je eigenlijk begonnen met saxofoon spelen?
‘Ik ben begonnen met spelen toen ik een jaar of tien was. Ik kom uit een muzikale familie en mijn vader is trompettist bij het Residentie Orkest en componeert ook veel. Ik was er vroeger als kind altijd getuige van dat hij thuis aan het studeren of aan het componeren was. Elke avond was ik vanuit mijn bed aan het luisteren hoe hij op zolder dingetjes aan het componeren was op de piano en dat hield ik allemaal heel nauwlettend in de gaten.

Op een gegeven moment, toen was ik nog heel klein, ging ook mee naar concerten van het Residentie Orkest. Volgens mij was dat ook voornamelijk als oppas bedoelt. Dan nam mijn vader me mee naar het orkest en zette hij me ergens in de zaal waar ik dan moest blijven zitten. Tijdens concerten hadden we dan vaak een teken afgesproken dat hij vanaf het podium zou geven. Als hij dan bijvoorbeeld een knipoog gaf moest ik alvast weglopen naar de foyer of de artiesteningang, zodat ik niet tussen al die mensen zou komen en verdwaald zou raken. Ik ging helemaal op in die concerten en ik wilde dat zelf ook doen en dat heeft natuurlijk mijn keuze om muzikant te worden wel beïnvloed. Ik wilde ook zo gaan spelen en daar ben ik voor gegaan.’ 

En waarom de saxofoon?
‘Dat had twee redenen. Mijn vader had veel muzikale vrienden waar we ook mee op vakantie gingen en van één gezin speelde de moeder amateur saxofoon. Ik speelde in die tijd wel al blokfluit en zij liet me toen voor de grap de saxofoon zien en al die grepen waren een beetje hetzelfde. Toen heb ik eigenlijk al de keuze gemaakt dat ik wilde overstappen op saxofoon. 

Eén of twee weken daarna ging ik ook weer mee naar zo’n concert van mijn vader en toen speelde het Residentie Orkest de Schilderijententoonstelling van Mussorgsky. Daar zit natuurlijk een grote saxofoonsolo in en toen ik dat hoorde was ik verkocht. Het was toevallig ook de leraar waar ik later bij ging studeren die de solo toen speelde en het was voor mij een verrassend geluid in het orkest. Een saxofoon zit natuurlijk normaal gesproken niet in het orkest, alleen bij dat soort stukken. Ik had hem ook nog niet zien zitten en ineens hoorde ik dat geluid. Zo is die droom ontstaan.’

Wat betekent de saxofoon nu voor jou?
‘Met mijn cd heb ik wel een verlengstuk van mezelf gemaakt. Daar staan alle stukken op die door mijn leven heen heel veel voor mij hebben betekend en nog steeds. De saxofoon heeft wel veel bijgedragen om bepaalde gebeurtenissen te kunnen verklanken en te vertalen in muziek.

Het heeft eigenlijk heel veel lagen. Als ik met mijn kwartet speel is de communicatie bijvoorbeeld heel belangrijk. Dan maak je samen iets en gaat het niet persé om jouw eigen verhaal. Iedereen speelt natuurlijk vanuit zijn eigen achtergrond en dat komt dan heel mooi samen. Maar ik zie het dus ook als een verlengstuk van mezelf en in dit geval ben ik op mijn solo cd wel uitgegaan van wat ik zelf met die muziek heb en wat het met mij doet en heeft gedaan.’

Je cd is in april uitgekomen. Hoe heb je dat aangepakt? 
‘Ik had al een tijdje het idee om een cd te maken. Het liep dan inderdaad steeds stuk op de vraag wat voor muziek erop moest komen te staan, totdat ik bedacht dat ik het gewoon heel dicht bij mezelf moest zoeken. Ik hoef niet een cd te maken die andere mensen pleased of waarvan ik denk dat andere mensen het willen horen. Ik wilde gewoon de stukken opnemen waar ik zelf heel veel mee heb.

Het eerste stuk op de cd is bijvoorbeeld de Aria van Bozza.  Dat is een stuk dat je al vrij snel kunt spelen wanneer je begint met saxofoon spelen omdat het technisch gezien niet heel moeilijk is. Je kan het natuurlijk zo moeilijk maken als je zelf wilt, maar als je jong bent, kun je het snel spelen. Dat stuk liep dus als een rode draad door mijn muzikale leven heen en daarnaast was het ook het favoriete stuk van mijn moeder die een aantal jaar geleden is overleden. Dat stuk wilde ik er dus sowieso op.

Langzaamaan kreeg ik toen het idee om voor de cd niet alleen afzonderlijke stukken op te nemen, maar om alle stukken samen één verhaal te laten vormen dat gelijk zou lopen met de gebeurtenissen uit mijn leven en dat van vele jonge vrouwen. Ik kwam toen op het idee om elk stuk te laten begeleiden door een illustratie. Ik heb illustrator Rhaida el Touny gevraagd om beelden te maken bij elk stuk. 

Ook heb ik een nieuw stuk laten schrijven door de nederlandse componiste Celia Swart. Celia komt net als ik uit Zeeland en mijn moeder kwam ook uit Zeeland. Het stuk gaat over een gesprek met een verloren dierbare en dat kan natuurlijk voor iedereen anders zijn. Het gesprek vindt plaats op het strand in Zeeland wanneer de wolken heel erg veranderen en het langzaam verandert in storm. Hoe snel dat gaat en ook weer oplost vinden wij allebei heel erg kenmerkend voor het landschap van Zeeland. Celia heeft bedacht het gesprek te verklanken door die elementen heen. Je hoort heel veel frustratie in het stuk, maar ook juist weer veel berusting en dat zijn allemaal fases die iedereen doorloopt bij het verliezen van een dierbare.

De cd is dus in zekere zin mijn eigen verhaal, maar ik heb het ook zo proberen vorm te geven dat het iedereens verhaal is met de nadruk op het verhaal van jonge vrouwen. Ook omdat er heel veel vrouwelijke bijdrage zijn op deze cd. Veel vrouwelijke componisten, een vrouwelijke illustrator en ikzelf natuurlijk.’

Is het een bewuste keuze dat er zoveel vrouwen meewerken aan de cd? 
‘Het is geen feministisch product ofzo, al is het natuurlijk wel zo dat mannelijke componisten programma’s meestal domineren. De titel van de cd ‘La fille et le saxophone’ had ik al bedacht, maar ik vond wel dat het een soort van 50/50 man en vrouw moest worden. De stukken die ik had gekozen waren ook eigenlijk allemaal toevallig al van vrouwen, maar puur het verhaal van jonge vrouwen en wat die meemaken heeft niks met feminisme te maken of met het feit dat mannen dat niet net zo goed zouden kunnen meemaken. Dat is meer toeval omdat ik zelf een jonge vrouw ben en dat heb meegemaakt en omdat die illustratrice ook krachtige vrouwen illustreert. Het viel toevallig allemaal samen.’

Is dit een manier voor jou om die gebeurtenissen uit je leven te kanaliseren?
‘Ja, zeker. Terugkomend op het stuk van Celia is dat zeker waar. We hebben samen heel intensief aan dat stuk gewerkt en dat gaf toch wel een soort berusting. Omdat zij zo goed die gevoelens heeft weten te verklanken ben ik er ook achter gekomen dat woorden heel vaak te kort schieten. Op die manier neemt de muziek het over en dan heb je inderdaad dat je via muziek je gevoelens kanaliseert en daarnaast ook dingen uit je jeugd.

Er staan bijvoorbeeld ook een paar stukjes op de cd uit een suite van Ibert, ‘Histores’ heette die. Daar heb ik 3 delen uit opgenomen en die gaan heel erg over jeugd. Het zijn eigenlijk pianostukken voor kinderen, die zijn bewerkt voor saxofoon en piano. Er zit ook een hele leuke illustratie bij over dat je op eigen benen wilt gaan staan, maar dat je nooit moet vergeten waar je vandaan komt. Dat zijn allemaal dingen waar je natuurlijk heel erg mee bezig bent als jongere.’

Ben jij in zo’n opnameproces heel kritisch op jezelf?
‘Celia Swart, de componiste, was een paar uur bij de opnames en heeft mij toen gefilmd. Onlangs heb ik dat terug gekeken en ik schaam me gewoon voor mezelf. Het was echt verschrikkelijk. Vooral naar mezelf toe was ik eigenlijk zo naar. Er hoefde maar iets verkeerd te gaan en ik was al boos van ‘nee zo moet het niet’. Heel perfectionistisch, veel te perfectionistisch eigenlijk. Terwijl ik wel al heel veel ervaring heb met het opnemen van cd’s, maar dan in groepsverband met ensembles en geen solo dingen. Ik had gewoon heel erg veel druk op mezelf gelegd.

Ik had wel een geluidsman, Maarten Elzinga, die ik volledig vertrouwde en dat was heel fijn. Ik kon hem volledig z’n ding laten doen zoals de balans en de keuze in microfoons. Bij dat soort keuzes staat het zweet me wel even op de rug of ik wel het goede kies, maar op zo’n moment kon ik dan even op hem vertrouwen. Maar ik heb zeker heel veel gevloekt. Het is natuurlijk ook een heel persoonlijk product geworden waardoor ik denk ik nog meer druk op mezelf legde en het precies zo wilde hebben zoals ik het in mn hoofd had.

Het belangrijkste zijn dan de mensen die je om je heen hebt. Mijn pianist Tobias Borsboom is bijvoorbeeld ook fantastisch. Die heeft het zo goed begeleid en daar kon ik al zo’n eind op leunen. Ik kon boos worden wat ik wilde, maar uiteindelijk komt het dan toch goed.’

Ben je dan nu ook zenuwachtig voor de reacties en recensies?
‘Ik was heel nerveus voor het uitbrengen van de cd en daarom heeft het ook zo lang geduurd, weer dat perfectionisme. Het heeft zeker een jaar geduurd voordat de cd is uitgekomen. Er moesten teksten worden geschreven, de illustraties werden gemaakt en de hele vormgeving koste ook veel tijd, maar het heeft ook zeker te maken met onzekerheid.

Ik zag ook wel enigszins op tegen het uitbrengen ervan. Enerzijds omdat ik bang ben wat mensen ervan vinden, maar aan de andere kant ook omdat ik bang ben dat misschien wel helemaal niemand er iets van vindt. Ik was bang dat niemand het iets zou schelen dat ik een cd op had genomen. Van dat idee ben ik inmiddels wel af omdat ik denk dat elke muzikant iets moet maken voor zichzelf. Ik denk dat het heel belangrijk is dat je een soort verlengstuk maakt van jezelf. Dat is een belangrijk proces en dat hoeft niet voor anderen te zijn of omdat je het belangrijk vind dat anderen dat horen, maar dat is juist voor jezelf als kunstenaar of als musicus heel belangrijk denk ik.

Op een gegeven moment kreeg ik wel verzoeken van kranten en radiostations of ik mijn cd kon opsturen omdat ze heel benieuwd waren. Als je dan te horen krijgt dat er vrijdag iets over in de krant verschijnt of dat ze het dan en dan gaan draaien en er iets over gaan zeggen zorgt dat bij mij wel echt voor stress. Zeker als je weet dat het eraan zit te komen vind ik dat heel spannend. Ik weet ook niet of dat ooit weggaat.

Een slechte recensie lijkt me gewoon verschrikkelijk, terwijl het natuurlijk ook maar gewoon een mening is van iemand, maar het is zo jammer dat iedereen dat dan leest. Het is gewoon iets heel spannends, maar Ik ben al lang blij dat het is opgepakt en dat mensen het luisteren. Ik krijg heel veel mooie reacties en dat is echt te gek.’

Je hebt ook een crowdfunding actie gedaan voor je cd, hoe was dat? 
Bij die crowdfunding moet je over een soort gêne heen stappen. Je moet een noodzaak gaan uitspreken van waarom jouw product er komt en dat is moeilijk, maar het forceert je ook om na te gaan denken over je product en daar wordt het ook beter van. Behalve dat het voor het geld fijn is, heeft het ook een enorme oppepper gegeven aan de bekendheid van de cd.’

Heb je tot slot een favoriet nummer op de cd?
‘Dat is wel heel moeilijk. Ik kan over elk stuk wel vertellen waarom ik het mooi vind. Het zijn er eigenlijk twee als ik moet kiezen. Het eerste is het stuk wat mijn vader heeft geschreven in mijn kindertijd, dat is het laatste stuk op de cd ‘Lullaby’. Het is een heel kort stukje, maar het betekent natuurlijk heel veel voor mij omdat het refereert aan mijn jeugd.’  (redactie: 24classics heeft hier ’toevallig’ een opname van gemaakt:)

Wat ik ook een heel mooi stuk vind en wat een onbekend stuk is, is de sonate van Fernande Decruck. Zij is een vrouwelijke componiste, een française. Ik vind ook de illustratie die erbij is gemaakt heel tof. Rhaida en ik hadden allebei hetzelfde gevoel bij dat stuk en dat is alsof de lente steeds maar wil uitbarsten, maar dat het toch niet gebeurt en dat het dan in één keer toch helemaal in bloei staat als een soort explosie die toch nog plaatsvindt. Dat hebben we heel erg gelinkt aan het gevoel van dat je zelf, misschien zoals nu in deze tijd, stilstaat of niet verder komt, maar dat het uiteindelijk dan toch goed komt en in één keer uitbarst. Dat vind ik een mooi stuk, zeker voor nu in deze tijd.’

Op de website van Femke kun je haar nieuwe cd ‘La fille et le saxophone’ bestellen. Ook is de cd te beluisteren op Spotify en Itunes. 24classics leden kunnen de cd bestellen via info@24classics.com en krijgen € 5 korting!