Rameau is totally grooving!
Het is nog vroeg wanneer ik een berichtje ontvang van Natacha Kudritskaya. Of het schikt om nu even om te bellen? Natuurlijk. Na een plens water in mijn gezicht bel ik Kudritskaya (1983), een ‘Oekraïense Parisienne’. We spreken niet face to face af: ze resideert al vanaf 2003 in Frankrijk. Op zaterdagavond 2 februari speelt ze een recital in het Amsterdamse Concertgebouw. Een volledig Frans programma, vol bekende twintigste-eeuwers – en met Jean-Philippe Rameau (1683-1764) als barokke vreemde eend in de bijt.
Herontdekking – maar wel op een vleugelAlthans, vreemd? De modernen Ravel, Debussy en Satie waren grote liefhebbers van Rameau. ‘Het was een tijd waarin de barokmuziek opnieuw werd ontdekt’, zo vertelt Natacha. Debussy schreef ooit zelfs een ‘Hommage à Rameau’. ‘En Camille Saint-Saëns gaf het oeuvre van Rameau opnieuw uit. Muziek die anderhalve eeuw compleet was vergeten.’
Van de ‘authentieke uitvoeringspraktijk’ was in de vroege twintigste eeuw nog lang geen sprake. De muziek, oorspronkelijk voor klavecimbel geschreven, werd op de moderne piano gespeeld. Zoals Natacha dat ook doet. ‘Wij moeten dealen met onze tijd en ons moderne instrument’, reageert Natacha als ik haar deze kwestie voorleg. ‘Het wordt een andere versie van de muziek, maar niet zonder respect.’
‘Ik ben er zeker van dat Rameau, Bach en Byrd maar al te graag hun muziek op de piano hadden willen horen. Ze hadden kunnen experimenteren met kleur, tempo, dynamiek…en daar zochten ze naar, denk ik. Orkestversies van Rameaus klavierwerken zijn explosiever en kleurrijker dan op klavecimbel.’ Kortom, een concertvleugel was waarschijnlijk in de smaak gevallen.
Het klavecimbel beantwoordt al je vragen
Voordat Natacha een stuk op de piano speelt wordt toch het oude instrument even om hulp gevraagd. ‘Je zit vol vragen als je aan een stuk begint. Daarom speel ik het altijd eerst op klavecimbel.’ En daar vind je alles wat je wil weten. ‘De antwoorden zitten in het instrument. Niemand hoeft het je uitleggen. Je begrijpt direct welk tempo en welke touch er nodig zijn.’
Dan is natuurlijk de vraag: probeer je dat te kopiëren op de piano? ‘Meestal niet. Het geeft je de juiste inspiratie, zodat je het goede pad niet volledig kwijtraakt.’ Na zo’n gedegen voorbereiding laat Natacha het ‘gewoon gaan’. ‘Zeker op het podium. Daar moet iets gebeuren, iets groots. Van tevoren weet je niet wat.’
Rameau als popmuziek
Natacha debuteerde in 2012 met een album volledig gewijd aan de Franse barokgrootmeester. De suite in d-klein en a-klein komen respectievelijk deels en volledig aan bod in het concert van volgende week. Natacha vertelt er vol vuur over. ‘Rameau is extreem krachtige muziek. Volledig modern in mijn oren.’
Maar niet op een abstracte ‘zijn-tijd-ver-vooruit-manier’ – juist omdat hij het zo simpel houdt. ‘De harmonieën lijken erg op hedendaagse popmuziek. Ook de ritmes klinken ons zo bekend in de oren. Daarom spreekt het veel mensen aan die niet vaak dit soort muziek horen. Het is totally grooving!’
De verkeersgeluiden die tijdens het gesprek vanuit Marseille op de achtergrond klonken verdwijnen naar de achtergrond. Natacha lijkt haar bestemming te hebben bereikt. Voor mij dus eindelijk tijd voor een welverdiend kopje koffie. En een muziekje erbij, maar wat? Niet te moeilijk, maar ook niet saai – muziek om wakker mee te worden. Ah! De suites van Rameau zullen volstaan.
Januari 2019