Vorm is wel het saaiste
Matteo Myderwyk is opgeleid als klassiek pianist, maar hij gooide de regels van de klassieke muziek vrij snel overboord en belandde daarmee in de wereld van de free jazz. Zijn muziek beweegt zich inmiddels tussen minimal music, jazz en pop. Op zijn platen speelt hij voornamelijk piano, maar live is dat weer anders. Dan wisselt hij tussen piano, drum machine, synthesizers en orgels. Het is iemand die van vele markten thuis is. Zijn plaat De Veluwe Suite is genomineerd voor een Edison Klassiek in de categorie neoklassiek. Matteo was enigszins verrast door de nominatie. ‘Ik zag het niet aankomen, en zo ga je een albumproces ook niet in, maar het is wel erg leuk. En je gaat uiteindelijk ook gewoon weer verder met nieuw werk. Het is niet zo dat we nu op de top van de Mount Everest staan en daar niet meer vanaf willen. Maar het is een hele leuke erkenning.’
Van de kerk naar free jazz
Matteo komt uit een godsdienstig nest en kwam daardoor al vroeg in aanraking met orgelmuziek. ‘Het is heel erg interessant dat je in een ruimte bent en de musicus en het instrument niet kunt zien, maar het geluid gaat over je heen en dat is natuurlijk heel sfeervol. Inmiddels speel ik niet echt meer iedere zondag orgel, maar ik heb wel een aantal orgels zelf gesampled opgenomen, dus dan kan ik ze bij concerten en bij CD’s heel makkelijk in de mix doen. Daar heb ik nog steeds profijt van, als ik thuis ben en denk ‘dit is mooi voor orgel’, hoef ik geen kerk af te huren want het zit al in mijn computer.’
Het spelen op het orgel in de kerk gaf Matteo ook zijn eerste ervaringen met improvisatie. ‘Er moest gecollecteerd worden en dan moet de organist gewoon de tijd vol spelen. En op zondag begon de kerkdienst bijvoorbeeld om 10:00 en begon ik om tien voor met spelen. Maar dan bleek dat ze 5 minuten later begonnen, dus dan moest je toch die 5 minuten muziek maken. Dat improviseren is dus in de kerk begonnen met simpele melodieën. Wat ik me ook nog van die tijd herinnerde was dat ik het liefste zondagavond orgel speelde, want dan waren er lekker weinig mensen. Dan was het helemaal stil en kon ik nog zachter spelen.’
Improvisatie is de kern
Tijdens Matteo’s conservatoriumstudie kwam de focus meer te liggen op klassieke muziek. ‘Dan is improvisatie iets voor in het weekend om het zo te zeggen.’ In de masterfase van zijn studie kon hij meer een eigen plan trekken en koos hij ervoor lessen te volgen bij jazzpianisten met klassieke roots. ‘Daar is eigenlijk mijn eigen muzikale idee ontstaan. Ik heb toen veel bij stille films geïmproviseerd. Vervolgens belandde ik op het festival Into the Great Wide Open, daar speelde ik bij een film. En toen zei de eigenaar van Excelsior Recordings: als we nou die piano improvisatie op cd zetten, dan heb je een deal.’
Van een geïmproviseerd album ging Matteo steeds verder richting de gecomponeerde muziek. ‘Ik dacht, als ik nu toch muziek mag gaan uitbrengen, laat ik het dan ook echt gaan voorbereiden. Dus dat werd echt wel gewoon serieuzer.’ Matteo heeft een eigen studio en legt uit dat het compositieproces voor hem heel erg hand in hand gaat met het bestuderen van klassieke muziek en hierop verder te improviseren. ‘Ik ben nu met iets van Ravel bezig. Daar zitten al zoveel harmonische vondsten in, daar ga ik zelf lekker mee klooien. Dat doe ik dan een keer bij een optreden als een soort tussenstukje en vervolgens destilleert zich dat tot iets wat een eigen identiteit heeft.’
Improvisatie is de kern van zijn werk, maar het opnemen van muziek heeft wel iets veranderd aan het improvisatie proces: ‘Als muziek op cd komt en online komt te staan, dan is het wel enigszins af natuurlijk. Want ik herinner me ook nog van de eerste geïmproviseerde cd’s dat mensen dat dan luisterden en dan gingen ze naar een concert en dan was het echt totaal iets anders. Daar leer je ook wel weer van dat als je iets uitbrengt dan is dat ook wel echt een moment, dat laat ik dan ook niet te snel los.’
Het experimenteren en mixen van verschillende instrumenten vormt een belangrijke rol in Matteo’s werk. ‘Ik vind het heel leuk om zoveel mogelijk dingen te ontdekken. Een piano is geweldig, maar er zijn ook andere instrumenten die dat kunnen aanvullen. En dat is natuurlijk een leuke ontdekkingsreis. Dan heb je het ook veel meer over de geluidservaring dan over letterlijk gewoon welke harmonieën of melodieën het zijn. Want hoe komt iets over? Dat is een eindeloze bron van zoeken. Vorm en structuur zijn heel belangrijk in een goede compositie. Vorm is wel echt gewoon de basis. Het is ook het saaiste wat er is, want je wil het liefst met harmonieën, melodieën en ritmes bezig zijn. Maar het is net als een huis, het moet wel gewoon staan en dus is vorm wel echt wel de basis.’
Een soort tussenalbum
De Veluwe Suite is ontstaan nadat Matteo twee jaar geleden vanuit Amsterdam richting de Veluwe verhuisde. ‘Ik heb daar iedere dag in het bos gewandeld. Toen dacht ik goh, leuk om daar een soort van hommage aan te brengen. Ik liet me inspireren door Debussy, de Suite Bergamasque, toen ben ik verdergegaan in de stijl van de titels van Debussy. Het proces van het zoeken naar een nieuw album gaat heel natuurlijk. De Veluwe Suite was echt een soort tussen album. Dat klinkt misschien een beetje oneerbiedig, maar ik had twee grote werken. Daartussenin dacht ik een soort mooie suite te maken, dus dat had een hele duidelijke structuur, ook in de muziek die ik uitbreng. Maar nu heb ik al best wel veel piano solo muziek uitgebracht. En stel ik mezelf verschillende vragen; is het goed genoeg? Is het relevant? Ik merk dat ik wel steeds serieuzer daarin word en dat ik het lastig vind om te zeggen welke kant ik op ga. Voor mij is muziek maken echt iets intrinsieks, dus het komt uit mezelf. Maar uiteindelijk wil ik het delen en communiceren, daar hoef ik niet over na te denken.’
Ondanks dat Matteo aangeeft dat muziek voor hem ontzettend belangrijk is, zegt hij ook moeite te hebben met de eenzaamheid van zijn werk. ‘Als componist ben je de meeste tijd gewoon alleen bezig. Iedereen kan natuurlijk luisteren naar de Veluwe Suite of een cd kopen, maar de meeste tijd ben je alleen en dat is wel gewoon anders. Beethoven enzo, die hadden het wel echt relaxed. Het was rustig en je kon je waarschijnlijk beter concentreren dan nu. En hij was iets getalenteerder… dus die vergelijking gaat niet helemaal op. Maar dat in je eentje zijn zo in deze tijd, ik kan het wel, maar ik merk ook wel dat het echt een uitdaging is om dat vol te houden.’
En de toekomst?
‘Ik heb geen wensenlijstjes voor zalen of festivals, maar hoop simpelweg geïnspireerd te blijven. Je hebt de balans tussen muziek uitbrengen, het componeren en gewoon dat het echt ambacht is. En tot nog toe ben ik trots op al mijn werk, maar het is wel gewoon de echte grotemensenwereld. Er moet een optreden komen en er moet nieuw werk komen, wat dan ook. En dat is wat ik hoopte mezelf te kunnen faciliteren met die wandelingen over de Veluwe, dat dat ook echt van toegevoegde waarde blijft. Dat de inspiratie blijft komen uit het lezen van een boek in plaats van de hele dag op Instagram zitten. Dat soort dingen zijn voor mij eigenlijk belangrijker dan hopen dat de zaal vol zit ofzo. Het is een droom, dat ik gewoon altijd lekker muziek kan blijven maken. En dat ik juist de intrinsieke drijfveer blijf houden om iets nieuws te maken.’
Luister het hele gesprek met Matteo op Minicollege de podcast.